W organizmie kobiety ciężarnej dochodzi do licznych zmian, głównie w układzie hormonalnym, immunologicznym oraz nawykach żywieniowych i zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego. Zwiększają one ryzyko wystąpienia chorób w obrębie jamy ustnej i wpływają na sposób stomatologicznego postępowania leczniczego.  Najbardziej korzystne dla przyszłej matki i jej potomstwa jest poddanie się kompleksowemu leczeniu stomatologicznemu w okresie poprzedzającym poczęcie.

W przypadku istnienia ognisk zapalnych jamy ustnej, należy dążyć do ich eliminacji jeszcze  przed okresem ciąży oraz w czasie jej trwania. Przy planowaniu ciąży rekomenduje się:

• likwidację wszelkich ognisk zapalnych
• eliminację aktywnych zmian próchnicowych
• likwidację zmian zapalnych w obrębie dziąseł i błony śluzowej jamy ustnej
• profesjonalne usunięcie złogów nazębnych
• wprowadzenie działania z zakresu profilaktyki fluorkowej
• wdrożenie prawidłowych nawyków żywieniowych i higienizacyjnych

Niekorzystny wpływ na stan zdrowia jamy ustnej może mieć zmiana nawyków żywieniowych kobiety ciężarnej często związana ze wzrostem spożywania węglowodanów, zwiększeniem częstotliwości posiłków i podjadaniem pomiędzy głównymi posiłkami. Nie bez znaczenia są występujące u niektórych pacjentek zwłaszcza w I trymestrze problemy ze strony przewodu pokarmowego ( nudności , wymioty ). Wzrost stężenia hormonów płciowych we krwi i zmiany w wydzielaniu śliny wpływają na odkładanie płytki bakteryjnej i stan przyzębia. Zrównoważona dieta ma duży wpływ na kształtowanie nawyków żywieniowych dziecka, ponieważ według literatury w 4 miesiącu życia płodowego zaczynają kształtować się receptory smakowe płodu. Nadużywanie słodyczy w tym czasie przez matkę może w przyszłości zwiększyć skłonność dziecka do spożywania słodkich pokarmów.

W ciąży kobieta doświadcza wielu problemów z zębami, odczuwa dyskomfort z powodu uciążliwego krwawienia z dziąseł. W tym okresie mogą nasilać się zmiany próchnicowe, występować choroby przyzębia, zwiększona ruchomość zębów, wrażliwość dziąseł na ból i krwawienie , a także przykry zapach z ust. Dzieje się tak z kilku powodów.

W pierwszym trymestrze pojawiają się nudności i wymioty, które na drodze erozji mogą przyczynić się do uszkodzenia szkliwa i nasilenia się zmian próchnicowych. Na skutek zmian hormonalnych, a w szczególności pod wpływem estrogenów, dziąsła ulegają przerośnięciu i przekrwieniu, co sprawia, że stają się rozpulchnione, delikatne i podatne na zranienia. W obrębie jamy ustnej dochodzi często do zmian czynnościowych, takich jak zwiększone wydzielanie śliny, której odczyn staje się kwaśny, co z kolei sprzyja namnażaniu się bakterii. Nasilenie zmian próchnicowych wynika także z zaniedbań higieny jamy ustnej, zwiększonego łaknienia i częstego podjadania pokarmów wysokowęglowodanowych. Warto w tym okresie zmienić szczoteczkę na miękką oraz używać pasty do zębów wrażliwych. Ciężarnej zaleca się płukanie rozcieńczonym płynem do higieny jamy ustnej z zawartością fluoru. Nie jest wskazane mycie zębów szczoteczką bezpośrednio po wymiotach, gdyż nasila to uszkodzenia szkliwa. Kobieta powinna przepłukać usta wodą i odczekać przynajmniej 30 minut przed zabiegiem higienizacji. Ciążowe zapalenie dziąseł jest zjawiskiem przemijającym. Najczęściej pojawia się ono na początku drugiego trymestru. Stopniowo objawy nasilają się, osiągając szczyt ok. 8 miesiąca ciąży, a następnie zmniejszają się wraz ze zbliżającym się terminem porodu. Przewlekłe zapalenie przyzębia może być jednym z istotnych czynników ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego oraz niskiej wagi urodzeniowej noworodków.

Wizyta w gabinecie stomatologicznym powinna odbyć się co najmniej 2-3  razy w okresie ciąży przy braku potrzeb leczniczych i co 6 miesięcy po narodzinach dziecka. Termin pierwszej  wizyty najlepiej ustalić około 3-4 miesiąca ciąży , drugi zaś w 8 miesiącu ciąży. Optymalnym okresem do przeprowadzenia ewentualnych zabiegów stomatologicznych jest II trymestr  ciąży. Pierwsze trzy miesiące to bowiem okres szczególny - czas kształtowania się płodu i rozwoju najważniejszych organów,  a w III trymestrze, ze względu na niedogodności związane z wielkością brzucha i uciskiem na żyłę główną dolną, leczenie może być utrudnione. Do czasu po rozwiązaniu zaleca się odroczyć leczenie protetyczne, ortodontyczne, zaplanowane wcześniej  zabiegi chirurgiczne oraz wybielanie. Drugi  trymestr ciąży jest okresem bezpiecznym i można w jego trakcie przeprowadzać następujące zabiegi:

• leczenie ubytków próchnicowych
• leczenie schorzeń miazgi
• konieczne do przeprowadzenia ekstrakcje zębów lub ich korzeni
• profesjonalne zabiegi usuwania złogów nazębnych
• instruktaż higieniczny i kontrolę płytki nazębnej

Niezależnie od etapu ciąży kobiecie należy zapewnić maksymalny komfort unikając jednocześnie  sytuacji stresogennych między innymi poprzez eliminację bólu czyli zastosowanie środka znieczulającego . Nie ma przeciwwskazań do stosowania u przyszłej mamy środków do znieczulenia miejscowego. Kobieta powinna jednak uprzedzić lekarza o tym, że jest w ciąży, ponieważ ma to wpływ na dobór środka znieczulającego. Często zdarza się, że strach przed leczeniem zębów bez znieczulenia powoduje wydzielanie większej ilości hormonu stresu (adrenaliny) niż jego zawartość w środku znieczulającym, co może mieć dużo gorszy wpływ na płód.

Wpływ promieniowania rentgenowskiego na płód jest od wielu lat tematem wielu prac badawczych. Przy podejmowaniu decyzji o wykonywaniu zdjęć rentgenowskich u ciężarnych należy zawsze rozważyć, czy korzyści wynikające z przeprowadzenia określonej procedury radiologicznej przewyższają ryzyko ekspozycji na promieniowanie rentgenowskie .W okresie ciąży diagnostyka rtg powinna być ograniczona do minimum
i wykonywana jedynie w koniecznych przypadkach.

W trakcie ciąży należy zwrócić szczególną uwagę na zabiegi higieniczne, zarówno te przeprowadzane w domu, jak i w gabinecie stomatologicznym. W profilaktyce domowej bardzo ważne jest szczotkowanie zębów z użyciem past zawierających fluor - najlepiej po każdym posiłku lub przynajmniej dwa razy dziennie. Ciąża to czas, w którym Pacjentka powinna regularnie nitkować powierzchnie styczne zębów, oczyszczać powierzchnię grzbietową języka oraz stosować płukanki.
W profilaktyce próchnicy w gabinecie dentystycznym ważne jest systematyczne wykonywanie higienizacji i fluoryzacji kontaktowej oraz lakierowanie zębów.