STARCIE ZĘBÓW
to powolny proces utraty tkanek twardych zęba. Należy jednak rozróżnić starcie fizjologiczne , które występuje u każdego z nas z wiekiem i jest zjawiskiem fizjologicznym od starcia patologicznego , z którym coraz częściej zgłaszają się nasi pacjenci. Uogólnione starcie patologiczne to nadmierna, nietypowa i nieadekwatna do wieku utarta tkanek twardych zębów powodująca zaburzenia estetyki, funkcji prawidłowego gryzienia, a w skrajnych przypadkach dolegliwości bólowe. Problem ten dotyczy obecnie bardzo wielu młodych ludzi. Parafunkcje zwarciowe niszczą nie tylko uzębienie, ale cały układ kości, stawów i mięśni, biorących udział w żuciu. Ścieranie zębów jest nie tylko defektem estetycznym, ale objawem poważnej i uciążliwej choroby okluzyjnej.
Powodów ścierania zębów jest wiele. Istnieje grupa przyczyn związanych z nieprawidłowym ustawieniem zębów, ich przesunięciem w wyniku wcześniejszej utraty zęba i zaniechaniem leczenia protetyczego, brakiem zębów czy wyrzynaniem się ósemek. Ścieraniu mogą także sprzyjać źle dopasowane w zgryzie uzupełnienia protetyczne oraz niedopasowane okluzyjnie wypełnienia. Do ścierania zębów może dojść przy dysfunkcji mięśni odpowiedzialnych za żucie oraz stawów skroniowo- żuchwowych. Istotne znaczenie ma również wpływ stresu i związane z nim zaciskanie lub zgrzytanie zębami. Wśród przyczyn należy wymienić także bruksizm czyli parafunkcję narządu żucia, związaną z mimowolnym tarciem zębami.
Ścieraniu mogą także sprzyjać nieprawidłowe nawyki żywieniowe i higieniczne. Do niszczenia tkanek zęba może prowadzić częste spożywanie napojów gazowanych, soków owocowych, kwaśnych pokarmów. Nie bez znaczenia jest także nieprawidłowa technika szczotkowania, nieodpowiednia szczoteczka o twardym włosiu oraz stosowanie zbyt abrazyjnych past do mycia zębów. Do utraty tkanek twardych na drodze erozji prowadzi także bulimia.
Objawy są uzależnione od stopnia nasilenia i przyczyny. Pierwsze objawy mogą być dla pacjenta niewidoczne i zbagatelizowane. Należą do nich starcie guzków kłów, nieznaczna nadwrażliwość na zimne, ciepłe, kwaśne lub słodkie jedzenie i picie. Może wystąpić nieznacznego stopnia napięcie mięśni przyczepiających się do żuchwy. Można również zaobserwować ubytki tkanek zęba w okolicy przyszyjkowej, ścieńczenie i prześwitywanie brzegów siecznych górnych zębów przednich oraz starcie brzegów siecznych dolnych siekaczy i kłów.
W bardziej zaawansowanych przypadkach dochodzi do silnego starcia zębów ( aż do poziomu dziąseł ) często połączonego z kruszeniem się brzegów siecznych górnych i dolnych zębów. Nasila się nadwrażliwość zębów, pojawiają się bóle głowy szczególnie po przebudzeniu, napięcie mięśni karku i w okolicy stawu skroniowo- żuchwowego, szumy uszne. Ubytki w okolicach szyjek się pogłębiają i przebarwiają. Najbardziej jednak niebezpiecznym wynikiem ścierania się zębów jest zapalenie lub obumarcie miazgi oraz wystąpienie dolegliwości bólowych.
Leczenie jest uzależnione od stopnia starcia zębów i ustalenia przyczyny. Dlatego bardzo ważna jest dokładna diagnostyka. W wielu przypadkach leczenie jest procesem długotrwałym i skomplikowanym, wymagającym wdrożenia leczenia interdyscyplinarnego : ortodontycznego, endodontycznego, protetycznego, chirurgicznego, a także włączenia fizjoterapii stomatologicznej.
W przypadku mało i średnio nasilonego starcia zębów utratę ich wymiaru pionowego można zrekonstruować za pomocą materiału kompozytowego. W przypadku istnienia wad zgryzu należy wdrożyć leczenie ortodontyczne, a w przypadku braków zębowych zastosować leczenie protetyczne lub implantoprotetyczne. Należy pamiętać o wyeliminowaniu wszelkich węzłów urazowych takich jak źle dopasowane wcześniejsze wypełnienia czy uzupełnienia protetyczne, wystające zęby, wyrzynające się ósemki. Pacjentowi należy zalecić zmianę nawyków żywieniowych i higienicznych, uświadomić o konieczności samokontroli problemu, wykonać i zalecić używanie szyny relaksacyjnej. W przypadku znacznego starcia patologicznego w rekonstrukcji zębów wykorzystujemy licówki porcelanowe w przednim odcinku oraz onlay‘e lub korony protetyczne w odcinku bocznym.
Na wielu etapach leczenia stosuje się również szyny nagryzowe, które zależnie od swojej konstrukcji spełniają różne funkcje.
W leczeniu dysfunkcji mięśniowych i stawowych związanych ze starciem zębów ważną rolę odgrywa fizjoterapia i ćwiczenia. Wspomagająco pacjent może korzystać z technik relaksacyjnych. Czasami konieczne jest zastosowanie środków farmakologicznych zmniejszających ból i napięcie mięśni. W celu zmniejszenia napięcia mięśni żwaczy odpowiedzialnych za zaciskanie zębów, można także zastosować toksynę botulinową.
Tylko interdyscyplinarne i kompleksowe uporządkowanie zgryzu jest w stanie pokonać chorobę okluzyjną i zahamować proces patologicznego ścierania zębów.